Artikel uit uitgave 1, 2003
De ontwikkeling van de elektrische rijwielverlichting is door Jos Rietveld beschreven in De Oude Fiets 1999/1. De eerste primitieve modellen stammen uit eind 19e eeuw. Rond 1910 worden de eerste echt buikbare modellen gemaakt. Een voorbeeld hiervan is de advertentie uit de ‘Leonidas prijscourant’ van 1913 (links). De meeste merken kwamen uit Duitsland, Zwitserland en Engeland. Het Nederlandse Philips is pas later op de markt van rijwielverlichting verschenen. Ik ken in ieder geval geen vroege Philips modellen van voor 1930. Dit artikel geeft een overzicht van de typen rijwielverlichting die Philips in de periode 1930-1965 heeft gemaakt. Het overzicht is zeker niet compleet. Rijwielverlichting is een leuk verzamelobject, maar het is moeilijk om goede documentatie te vinden. De verlichtingsdag die binnenkort in het Velorama wordt gehouden is dan ook bedoeld voor uitwisseling van kennis over rijwielverlichting. Dit artikel geeft een eerste overzicht van de verschillende modellen Philips koplampen en dynamo’s.
Overzicht van de modellen
Philips is ongetwijfeld het meest gebruikte merk in Nederland. Heel bekend is de enigszins platte koplamp met het Philipslogo in het verklikkerglaasje bovenop. Deze is heel veel gebruikt en kom je nog vaak tegen op zowel op oude omafietsen als op beurzen. Vaak is dan het kenmerkende Philipslogo uit het verklikkerglaasje verdwenen.
Ik vind dit persoonlijk ook een heel mooie lamp om te gebruiken. Hij geeft een mooie lichtbundel en het leuke van vooral de verchroomde versie is dat je jezelf ziet fietsen in het spiegelende achterdeel.
Philips gebruikte allerlei nummers voor haar modellen. Ook werden letters gebruikt. Ik heb hier echter nog geen goed overzicht van.
Het onderstaande overzicht heb ik samengesteld uit een aantal folders en advertenties (met dank aan het Velorama). Als ik die niet had heb ik foto’s gebruikt van mijn eigen Philipsverzameling.
Afbeelding 1
Dit zijn de eerste mij bekende modellen van Philips. Deze zijn van de eerste helft van de jaren ’30. De dynamo is een kanteldynamo die op een U-vormige buis is gemonteerd. De eerste lamp van Philips is een bakelieten lamp (onder). Deze was nogal kwetsbaar en is daardoor zeldzaam. Vrij snel daarna kwam ook een klokvormig model op de markt. Zowel de bakelieten lamp als het klokvormige model hebben een fitting achter in de lamp, waardoor het lampje van buiten af te vervangen was. Latere modellen kregen een fitting binnen in de lamp. Om de lamp te vervangen moest je het kapje met de reflector openen. Bij deze modellen hoort een bakelieten achterlicht.
Afbeelding 2 (boven) geeft een overzicht van Philips lampen en dynamo’s van eind jaren ’30. Deze lampen zijn erg zeldzaam. Wellicht dat er weinig van deze modellen zijn gemaakt omdat de productie in de oorlog stil viel en men na de oorlog met andere modellen kwam. Ik heb er zelf in ieder geval geen één van. Deze lampen lijken al een beetje op de modellen van na de oorlog. Alleen ontbreekt het verklikkerglaasje met Philipslogo.
Afbeelding 3 (boven): Dit zijn de modellen van na de oorlog tot in de jaren ’50. Dit zijn zeer algemeen voorkomende typen met het Philipslogo in het verklikkerglaasje. De dynamo is van aluminium. Uit die tijd stamt denk ik ook de op de foto afgebeelde dynamo. Van de lampen zijn veel verschillende modellen gemaakt. Zowel koperen als ijzeren, gelakt of verchroomd, korte, lange en middellange. De lange hebben allemaal een schakelaar en twee lichtstanden. De korte hebben dat niet. De middellange hebben beide uitvoeringen. Behalve in Eindhoven was er ook een fabriek in België. Op sommige staat dan ook ‘made in Holland’ op andere ‘made in Belgium’. De Belgische fabriek maakte ook modellen met als ophangsysteem twee beugels die aan weerszijden van de lamp bevestigd zijn.
Afbeelding 4 (rechts): Hierop staat een foto van een variant op het vorige model. Deze is echter veel meer gestroomlijnd. Ik heb deze lamp zelf en heb er nog nooit een advertentie of folder van gezien.
Afbeelding 5 (rechts): Dit is een vrij groot langwerpig model van eind jaren ’50 of jaren ’60 met kunststof glaasje.
Afbeelding 6 (rechts): Het laatste model van Philips uit de jaren ’60. Een meer gestroomlijnd model met het Philipslogo in het chroom gestanst. Er zijn twee op elkaar lijkende modellen. Het ene heeft het Philipslogo op de voorkant van de kap en de andere op de achterkant.
Tot zover dit overzicht. Als er mensen zijn die meer informatie hebben in de vorm van advertenties of folders dan zou ik graag een kopie of liever nog een scan willen hebben (mailen naar Theo de Kogel). In een vervolgartikel kan ik dan wellicht een completer overzicht geven.
Theo de Kogel